12 jan 2022

Familiekroniek - Voormoeder Antje Jans, schippersche

Als ik mijn voormoederlijke lijn volg - dus de stamboom via de moeders, zie het rijtje onderaan deze pagina - kom ik uit bij enkele generaties schippers. De eerste vrouw van wie ik naam weet is Antje Jans. Ze is geboren rond 1776 in Bergum, een dorp dat even ten oosten van Leeuwarden ligt en de hoofdplaats is van de gemeente Tietjerksteradeel.
In 1797 trouwt Antje in de kerk van Bergum met schipper Jacob Klazes. Van hem weten we iets meer dan van Antje. Hij is geboren in 1767. Zijn moeder heet Aaltje Fokkes, zijn vader Klaas Jacobs is dagloner als hij in 1811 in het kanton Bergum de achternaam Van der Heide aanneemt. De achternaam Van der Heide kan erop wijzen dat hij afkomstig is van een heidegebied uit de buurt van Bergum. 

kerk Bergum

Vrachtschip
Antje Jans en Jacob Klazes krijgen zes kinderen: Aaltje, Jan, Klaas, Trijntje, Tjitske en Froukjen. De kinderen worden in verschillende plaatsen geboren: Bergum, Leeuwarden, Franeker. Dat duidt erop dat het gezin op het schip woont waarmee Jacob Klazes de kost verdient.
De vracht van Friese binnenvaartschepen betreft in die periode vooral turf, maar ook wel terpaarde, mest, hout, stenen en landbouwproducten. In de regio rond Drachten, niet ver van Bergum, wordt begin negentiende eeuw nog veel turf gewonnen.
De meeste Friese binnenvaartschepen zijn tjalken, platbodems met één mast. In 1815 koopt Jacob Klazes voor fl. 200 een kofschip nadat hij twee jaar eerder voor fl. 840 een huis in Bergum heeft verkocht. Een kofschip is een zeilschip van twaalf meter lang, dat wordt gebruikt voor kustvaart en binnenvaart. Het heeft twee masten.

model kofschip

In de oude stadsgracht
Nadat Jacob Klazes in 1826 is overleden, blijft Antje Jans varen. Als ze in februari 1833 in Leeuwarden overlijdt “in het schip leggende in de oude stadsgracht alhier” staat in de overlijdensakte dat ze schippersche is. Ze is ongeveer 57 jaar oud geworden. De aangifte wordt gedaan door  haar zoon Klaas Jacobs van der Heide en haar schoonzoon Eelke Johannes Groothelm, de man van haar dochter Trijntje. Of dat schip het kofschip is dat Jacob Klazes achttien jaar eerder kocht weet ik niet.

De foto van het model kofschip komt van museum Martena in Franeker.

Voormoeders
Antje Jans x Jacob Klazes van der Heide
Trijntje Jacobs van der Heide x Jouke Everts Wijkstra
Minke Wijkstra x Jan de Boer
Antje de Boer x Reinder van der Hogt
Wilhelmina van der Hogt x Johannes Nieuwenhuis
Annie Nieuwenhuis x Klaas Hilverda

Geen opmerkingen:

Een reactie posten