26 apr 2015

Zoeken naar Tuschinski in Brzezin

In de zomer van 2014 rijden we van Warschau naar Berlijn en besluiten bij Łodz naar het zuiden af te buigen en Brzezin te bezoeken, de geboorteplaats van filmmagnaat Abraham Tuschinski.
Brzezin blijkt een grauwe en haveloze plaats te zijn, niet te vergelijken met Krakau, Gdansk en Warschau waar de binnensteden mooi zijn gerestaureerd.

Brzezin
Tuschinski
Abraham Tuschinsky werd er geboren in 1886. Volgens de overlevering wilde hij in 1904 naar Amerika emigreren, maar bleef hangen in Rotterdam. In 1911 opende hij in het Rotterdamse Zandstraatkwartier zijn eerste bioscoop, de Thalia. Al snel wist hij een waar bioscoopimperium op te bouwen, met als hoogtepunt Theater Tuschinski dat in 1921 in Amsterdam werd geopend.
Tijdens het bombardement van 14 mei 1940 werden al zijn Rotterdamse bioscopen verwoest. De Joodse Tuschinski werd op 1 juli 1942 naar Westerbork gebracht en stierf op 17 september van dat jaar in Auschwitz.

Graf Will Tuschinski (rechts)

Joods kerkhof
Op de plattegrond van Brzezin staat een Joods kerkhof aangegeven, daar kunnen we vast wel een teken vinden van de familie Tuschinski.
Abraham Tuschinski’s enige zoon Will stierf in 1939 aan keelkanker en werd in Rotterdam begraven op de Joodse begraafplaats aan het Toepad. Met het beeld van deze goed onderhouden begraafplaats in het achterhoofd gaan we op zoek. Op de plaats waar volgens de plattegrond het kerkhof moet zijn, ligt een lage, met struikgewas begroeide heuvel, omgeven door een kniehoog muurtje. Is dit de Joodse begraafplaats? We nemen het onverharde pad dat langs het muurtje loopt en stuiten op een toegangshek met een Davidsster. Dit is inderdaad het Joodse kerkhof.

Hek begraafplaats

Glasscherven
Het hekje is op slot, maar het is niet moeilijk over het muurtje te stappen en het terrein op te lopen. Verspreid over het terrein liggen brokstukken van grafstenen met Hebreeuwse letters. En aan het eind van het pad stuit ik op een monument voor de Joden uit Brzezin die zijn omgekomen tijdens de holocaust. Het monument ligt bezaaid met groene glasscherven.
In Warschau zijn de restanten van het Joodse leven zorgvuldig in kaart gebracht en zichtbaar gemaakt. Hier in het grijze Brzezin ontfermt niemand zich over deze herinnering aan een verdwenen bevolkingsgroep.

Brok grafsteen

Monument op begraafplaats

20 apr 2015

Villa Vredehof

We wonen in Rotterdam op de Vredehofweg in de wijk Kralingen. Deze straatnaam verwijst naar een van de vele buitenhuizen die Kralingen vroeger kende. 
In het boekje 'Kralingen in oude ansichten' vond ik deze foto die omstreeks 1875 is gemaakt. Verscholen achter de bomen staat het huis Vredehof van de familie Cankrien. Waar toen dit huis stond, komt nu de Rozenburglaan uit op de Oudedijk.



Uit hetzelfde boekje komt onderstaande foto van villa Vredehof. Het huis werd in 1882/83 gebouwd door architect (timmerman/metselaar) B.H. Beijderwellen uit de Hoflaan, ter vervanging van het oude huis. Links langs het huis werd later de Rozenburglaan aangelegd. Het huis zelf fungeerde vanaf 1895 als Gereformeerd Oudevrouwenhuis. Omdat het aantal inwonenden sterk afnam werd het pand in 1927 verkocht. 
Het terrein van de buitenplaats was in 1911 al door de gemeente aangekocht voor de ontwikkeling van het stratenplan Vredehof in combinatie met het Park Rozenburg.