Als ik mijn voormoederlijke lijn volg kom ik uit bij enkele generaties schippers. Trijntje Jacobs van der Heide is de overgrootmoeder van mijn grootmoeder Mine Nieuwenhuis.
In 1806 wordt op een schip in de haven
van Bergum wordt op 15 april een meisje geboren. Het is het vierde kind van
schipper Jacob Klazes en Antje Jans. Ze noemen het meisje Trijntje. Over Antje Jans schreef ik hier.
In 1829, ze is 23 jaar, krijgt
Trijntje een dochter die ze Antje noemt. Ze is niet getrouwd, maar als vader
wordt genoemd schipper Eelke Johannes Groothelm uit Leeuwarden. Twee jaar later
krijgen Trijntje en Eelke een zoon: Johannes.
Vriesche schutterij
In januari 1833 trouwen Trijntje en
Eelke in Leeuwarden. De kinderen Antje en Johannes worden gewettigd. In de huwelijksakte staat dat Eelkes ouders toestemming hebben gegeven
aan de Militie. Eelke is schutter bij het eerste bataljon van de mobiele
Vriesche schutterij. Het eerste
bataljon wordt gevormd door de schutterijen van Bolsward, Dokkum, Franeker,
Harlingen, Leeuwarden en Workum. In augustus 1833 overlijdt Eelke in
het militair hospitaal in Leeuwarden. Trijntje is hoogzwanger. De dochter die
ze op 11 september krijgt noemt ze dan ook Eelkje.
Jouke Everts Wijkstra
Vier jaar later krijgt Trijntje in
Leeuwarden een dochter met schipper Jouke Everts Wijkstra: Jacobje. Jouke
Everts Wijkstra is de zoon van turfschipper Evert Eits Wijkstra uit Blija en
Minke Johannes Klink uit Ferwerd. Hij is geboren in Metslawier. Zijn vader Evert Eits is eerst arbeider, maar in
1828 schipper wonende op een schip te Gorredijk. Hij heeft een houten snik met de
naam Zelfde te Huis.
In januari 1848 trouwen Trijntje en
Jouke Everts eindelijk. De drie kinderen die ze samen hebben worden bij
het huwelijk gewettigd. Een jaar later wordt Minke, mijn betovergrootmoeder,
geboren op een schip dat in Deinum ligt. In 1851 wordt nog een dochter geboren:
Antje.
Schippersleven
Het zal een hard leven geweest zijn op het schip. Veel kinderen, weinig ruimte, hard werken. Als er geen wind staat moet het schip worden getrokken en 's winters als het stevig vriest ligt het schip vast in het ijs en kan er nauwelijks iets worden verdiend. Hier kun je iets lezen over het leven van turfschippers.
Nauw verweven schippersfamilies
De families Van der Heide, Groothelm en
Wijkstra zijn nauw met elkaar verweven. Trijntjes twee jaar jongere zus Tjitske
van der Heide krijgt vier kinderen met Eit Everts Wijkstra, een broer van
Jouke. Trijntjes zes jaar oudere broer Klaas van der Heide krijgt kinderen met
Tjitske Johannes Groothelm, een zus van Eelke Johannes Groothelm.
Aukje, een dochter van Eit Everts Wijkstra
en Tjitske van der Heide trouwt in 1870 zelfs met haar neef Jacob, een zoon van
Klaas van der Heide en Tjitske Johannes Groothelm. Jacob is ook schipper.
Schippersche
In januari 1854 overlijdt Jouke Everts
Wijkstra in Leeuwarden. Hij is nog maar 42 jaar, Trijntje is 47 jaar. Na de
dood van haar echtgenoot blijft ze varen. Haar zonen zijn nog jong, maar
zullen haar zeker hebben bijgestaan. Johannes, de zoon van Eelke Groothelm is
al 23 jaar. Hij zal pas tien jaar later trouwen, dus wellicht werkt hij ook mee
op het schip dat nu wordt bestierd door zijn moeder.
Trijntjes zonen - Johannes, Klaas,
Evert en Jan - worden allen schipper. Hier kun je meer lezen over Klaas en Jan. Op de foto hieronder zien we Klaas Wijkstra, hij staat voor de giek en draagt een zwarte hoed.
Ook haar dochters trouwen met schippers. Al haar kinderen blijven in Friesland
wonen, behalve jongste dochter Antje die in 1883 met haar man
Kornelus Mulder en hun zes kinderen naar Amsterdam vertrekt.
Vanaf 1874 woont Trijntje in Kubaard.
Ze is dan 67 jaar en nog steeds schippersche. Ze overlijdt in 1889 te Tzum,
gemeente Franekeradeel, 83 jaar oud.
