Familiekroniek - Gaatske Stoffels Bloemsma (1831-1922)

Op de website van Minnertsga Vroeger vind ik een foto van mijn betovergrootmoeder Gaatske Stoffels Bloemsma. Dat is bijzonder! Om haar te plaatsen: mijn pake van moederszijde heet Johannes Nieuwenhuis. Hij is de jongste zoon van Enne Nieuwenhuis en Aaltje Schotanus. Aaltje Schotanus is de dochter van Johannes Schotanus en Gaatske Bloemsma.

Zigeunerin
Mijn beppe Mine van der Hogt, de vrouw van pake Johannes, heeft me ooit verteld dat een van mijn betovergrootmoeders eruit zag als een zigeunerin. Ik denk dat ze Gaatske Bloemsma bedoelde. Op deze foto ziet ze er wel heel donker uit, maar dat komt ook omdat het een kopie van een foto betreft.
Gaatske is geboren in 1831 in Vrouwenparochie, een dorp in Noord-Friesland. Haar ouders zijn Aukje Wybes de Vries en Stoffel Eibers Bloemsma. Haar grootouders van moederszijde zijn Wybe Salomons de Vries en Gaatske Aukes. Wybe Salomons heeft een broer die David heet. Wellicht zijn Wybe en David van Joodse afkomst, maar daar heb ik geen bewijzen voor kunnen vinden.

 

Blomberg
Gaatskes grootouders van vaderszijde zijn Egbert Cornelis Bloemsma en Anna Dorothea Boterbrood. Zo’n mooie achternaam vraagt om nader onderzoek. Gelukkig is de Boterbroodstamboom al in kaart gebracht en ontdek ik dat Gaatskes overgrootvader Herman Christoffel Boterbrood afkomstig is uit de Duitse stad Blomberg. Het geslacht Boterbrood of Botterbrodt woont al sinds generaties in Blomberg.

Gevonden in de Nieuwe Vaart
In 1856 trouwt Gaatske, die dan dienstmeid is, met weduwnaar Johannes Jacobus Schotanus uit Minnertsga. Hij is 31 jaar, kleermaker en heeft vier kinderen. Samen krijgen ze zes kinderen, waarvan er één jong sterft. Op een dag in 1867 komt Johannes niet thuis. In onze familie gaat het verhaal dat hij is vermoord. Het is natuurlijk mogelijk dat hij kleding heeft bezorgd in Vrouwenparochie of Stiens en op de terugweg is beroofd en vermoord. Maar hij kan ook zijn uitgegleden, in de vaart gevallen en verdronken. Het familieverhaal vertelt zelfs dat hij maandenlang vermist is geweest en dat zijn lijk pas werd gevonden toen het ijs in de sloten en vaarten was gesmolten. Dat verhaal klopt in ieder geval niet, want zijn lijk wordt gevonden op 26 september 1867. In ‘den Nieuwen Vaart in de Westhoek onder Sint-Jacobiparochie’, zoals de overlijdensakte stelt. Johannes is 42 jaar als hij sterft, Gaatske is 36 jaar en zwanger. Op 27 januari 1868 krijgt ze een dochter die ze Johanna noemt. 

Vissersschuit
Gaatskes dochter Aaltje Schotanus, mijn overgrootmoeder, raakt in 1883 zwanger van visser Enne Nieuwenhuis. Ze krijgt op 29 januari 1884 in Minnertsga een dochter. Haar halfzus Jetske doet aangifte. Op 17 mei 1885 trouwt Aaltje met Enne. De familie Schotanus is niet blij met dit huwelijk. Aaltje is gereformeerd, Enne Nieuwenhuis is niet kerkelijk.
Aaltje trekt in bij Enne op zijn vissersschuit. Ze krijgen nog zeven dochters en twee zonen. Mijn pake Johannes is de jongste. De armoede is groot. De familie Schotanus heeft zich niet helemaal afgekeerd van Aaltje en Enne, soms brengt een van hen eten naar de vissersschuit als die ligt vastgevroren in een vaart.

Krachtige vrouw
Aaltje Schotanus overlijdt op 3 februari 1922 in Marssum. Twintig dagen later sterft Gaatske Bloemsma in Groningen, 90 jaar oud. Ik vermoed dat ze bij haar jongste dochter Johanna woont die met een Groninger is getrouwd.
Ik stelde me Gaatske Bloemsma altijd voor als een vrouw aan wie was te zien dat ze een zwaar leven heeft gehad. Maar als ik naar de foto kijk zie ik een krachtige vrouw die weliswaar het nodige heeft meegemaakt, maar die zich niet uit het veld laat slaan.
Nu hoop ik dat er nog eens een foto opduikt van mijn overgrootmoeder Aaltje Schotanus. Op de website Minnertsga Vroeger vind ik wel een foto van Aaltjes twee jaar oudere zus Aukje Schotanus met haar echtgenoot Dirk Hannema en hun nakomelingen. (Excuses, ik heb de nakomelingen eraf gesneden).