Familiekroniek - Hilverda

Ik heb me al in zoveel stamboomreeksen verdiept dat het nu echt tijd wordt naspeuringen te verrichten naar mijn eigen achternaam: Hilverda. Ook hier is al het nodige voorwerk verricht, bijvoorbeeld door Henk Hilverda die de stamboom van de Hilverda’s in kaart heeft gebracht en door de Studiegroep Oud Staveren.
Mijn vader heette Klaas Hilverda. Bij zijn geboorte kreeg hij de naam Sybren, maar omdat tien dagen later zijn vader Klaas overleed, kreeg mijn vader de naam van zijn vader. De reden van de naamswisseling was tragisch, maar historisch gezien is het wel mooi: de naam Klaas of Claas hoort al eeuwen bij onze Hilverda-tak. Op de foto hieronder, gemaakt in 1924, staat mijn grootvader Klaas Hilverda in het midden van de achterste rij. Zittend achter het tafeltje, met bolhoed: mijn overgrootvader Rients Hilverda.

Hilwarda
In 1811 neemt Jouke Clases Hilwarda de naam Hilwarda aan, ook voor zijn zoon Klaas Joukes. Ja, u leest het goed: Hilwarda. Wat een prachtige naam! En wat jammer dat die naam langzamerhand is verbasterd via Hilwerda naar Hilverda. Op het diploma van de landbouwschool van mijn zo jong overleden grootvader Klaas Hilverda staat de achternaam gespeld als Hilwerda.

‘Al te geel’
Jouke Clases Hilwarda is geboren in 1762 in Stavoren. Hij is praamschuiver, bakker, stadsmajoor en havenmeester van Stavoren. Een stadsmajoor had allerlei stadsdiensten zoals de politie en de brandweer onder zich.
Als de burgers zich in 1797 moeten bewapenen, is Jouke dit wel verplicht, maar hij wordt niet geschikt geacht. Hij is ‘al te geel. Door dien oneg. niet toevertrouwt.’ Een jaar daarvoor heeft Pieter Rommerts hem vervangen als stadsmajoor en havenmeester. Wat zou ‘al te geel’ zijn? Heeft hij geelzucht? Waarschijnlijk heeft de kleur te maken met zijn politieke voorkeur. Het zijn de patriotten die de burgermilities opzetten. Wie prinsgezind is toont dat met gele linten.
Jouke sterft in 1824 in Workum.

’t Vergulde Hoofd
De vader van Jouke Clases Hilwarda heet Claas Joukes Hilwarda. Hij is geboren ca. 1715 in Poppingawier. Ook Claas is stadsmajoor te Stavoren en daarnaast hospes in ’t Vergulde Hoofd. ’t Vergulde Hoofd was de stadsherberg van Stavoren en stond ten zuiden van het stadhuis. De stadsherberg was in eigendom van het stadsbestuur. Hier konden gasten van de stadsregering en andere bezoekers logeren
Claas trouwt drie keer. Zijn hierboven beschreven zoon Jouke is het achtste kind uit zijn derde huwelijk, de laatste van in totaal zestien kinderen. 

Wagenmaker
We springen vooruit in de tijd en komen uit bij zoon Klaas van de al te gele Jouke. Deze Klaas Hilwarda is geboren in 1788 in Stavoren. Hij is bakker, trouwt met Janke Abma uit Workum en verhuist naar dit stadje. Ze krijgen in 1818 een zoon die ze Jouke noemen. Jouke wordt wagenmaker. Hij trouwt met Trijntje Bantema uit Dronrijp en vestigt zich daar als wagenmaker. Een van de kinderen van Jouke en Trijntje is Rients Hilwerda, mijn overgrootvader. Rients wordt gardenier en als hij met de weduwe Sjoukje Feikema trouwt, die op een boerderij in Dronrijp woont, wordt hij landbouwer. Hun jongste zoon is mijn grootvader Klaas Hilwerda.

Frij faam
Wanneer we een sprong teruggaan in de tijd komen we uit bij Jan Jans Hilverda, geboren in 1599 en overleden te Minnertsga in 1665. In de kerk van Minnertsga ligt een grafsteen voor Jan Jans, zijn vrouw Hiltje Haarda en zijn broer die na zijn dood met Hiltje trouwde. Er staan twee wapens op de grafsteen. Beide met de halve Friese adelaar en met dorsvlegels. Op de linker nog drie klaverbladen en op de rechter een bundel korenaren. Passende symbolen voor landbouwers.
Op de website Minnertsga Vroeger staat een artikel over deze grafsteen en over de boerderij Haarda waarop Hiltje ‘frij faam’ was, vrije vrouw.

De clan van Hilwart
Waar de naam Hilverda, Hilwerda of Hilwarda vandaan komt? Waarschijnlijk heeft het nageslacht van ene Hilwart of Hilwert zich ooit zo genoemd. Dan zijn wij dus de clan van Hilwart. Zoals Hilversum de woonplaats van een Hilwart was.

Ik zou mijn achternaam kunnen veranderen in Hilwarda. In de brochure over naamsverandering van het Ministerie voor Justitie en Veiligheid staat: ‘Vanaf ongeveer 1811 heeft Friesland een Burgerlijke Stand. Sinds die tijd zijn Friese achternamen soms vernederlandst. De Friese achternaam ‘Sudema’ kan bijvoorbeeld de Nederlandse spelling ‘Zuidema’ hebben gekregen. U kunt een aanvraag indienen om uw oorspronkelijke Friese achternaam terug te krijgen.’